Over het
project
De valleien van de Gete, de Demer en de Dijle getuigen van een eeuwenlange wisselwerking tussen mens en natuur.
Het landschap van vandaag was er niet steeds. Het is tot stand gekomen door een eeuwenlang samenspel van natuurlijke processen zoals sedimentatie, erosie en klimatologische veranderingen, maar ook door menselijke activiteiten als landbouw, bewoning en ontspanning.
In de valleien zijn nog heel wat sporen van die evoluties terug te vinden, maar ook in archieven, bibliotheken, musea en bij mensen thuis. Valleien vertellen toont dat erfgoed in woord, beeld en geluid.
Beeld: Uitsnede uit Kaartenboek De Croÿ 1596-1598. Universiteitsarchief KU Leuven, Arenbergarchief, nr. 2438.
Academisch onderzoek
Valleien vertellen vertaalt eerder academisch onderzoek naar de landschapsgeschiedenis van de valleien voor een breed publiek. Riviervalleien zijn bijzonder waardevolle ecosystemen. Ze bufferen water en sediment, dragen bij aan koolstofopslag, maar ook aan biodiversiteit, voedselproductie en recreatie.
Het is niet verwonderlijk dat deze dynamische omgevingen doorheen de geschiedenis een sterke aantrekkingskracht op mensen hebben uitgeoefend. Hoe is het huidige landschap tot stand gekomen? Hoe is het gebruik en beheer van valleigebieden in de loop van de eeuwen veranderd?
Het antwoord op die vragen komt van historici, geografen en archeologen. Ze baseren zich onder andere op grondboringen, pollenanalyses, archiefmateriaal, historische kaarten, kunst, foto’s en interviews.
Landschapsevolutie
Lange tijd hadden de valleien vooral een agrarisch karakter. Maar vandaag zijn het ook goed bewaarde corridors van open ruimte, ideaal voor natuur- en cultuurbeleving. Bovendien groeit het besef dat riviervalleien een cruciale rol spelen in het creëren van een klimaatrobuust landschap. Kennis over landschapsevolutie is dan ook bijzonder belangrijk voor een duurzame toekomst. Bij de bewoners van de valleien, maar breder ook bij iedereen.
Beeld: Hoogtemodel van de Getestreek. © Digitaal Vlaanderen – VITO.
Breed gedragen
Valleien vertellen is een bovenlokaal cultuurproject dat loopt van juni 2024 tot juni 2026. Het wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid. Het Centrum Agrarische Geschiedenis coördineert het project. CAG krijgt verder (financiële) steun van Regionale Landschappen Dijleland, Noord-Hageland en Zuid-Hageland, provincie Vlaams-Brabant en KU Leuven. Andere partners zijn Natuurpunt, De Vlaamse Waterweg, de Vlaamse Milieumaatschappij, Agentschap Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed en Toerisme Vlaanderen, de IOED’s Zuid-Hageland, Portiva en WinAr, de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring (HAGOK), Landelijke Gilden en Stedelijk Museum Aarschot.
Beeld: Uitsnede van wandtapijt 'Battle of Elixsem', 1705. Blenheim Castle.
De expo
Geen betere plaats om de verhalen van de valleien te vertellen dan ín de valleien zelf. De buitenexpo Valleien vertellen schetst de landschapsgeschiedenis van de valleien van de Gete, de Demer en de Dijle van de prehistorie tot vandaag op de plek waar de landschappen vorm kregen. Die geschiedenis loopt deels gelijk: de drie rivieren vormen één stroomgebied. De expo gaat over ontbossing, landbouw en scheepvaart, over leven en werken in de vallei, over overstromingen en vervuiling, maar ook over ontspannen bij de rivier en over de cruciale rol die valleien spelen in het creëren van een klimaatrobuuste leefomgeving. De vorm van de expo? Een kronkelende rivier, waar je aan kan staan of op kan zitten om te lezen, te kijken en te leren.
Vanaf midden augustus 2025 strijkt de buitenexpo achtereenvolgens neer in Zichem, Linter, Haacht en Leuven. De precieze data staan vermeld in de activiteitenkalender.
Beeld: Percelenkaart Nieuwland bij Aarschot, 1833. Rijksarchief Leuven. Notariaat van Brabant.
Beluister de podcasts
Ook de verhalen van wie woont en werkt in de valleien van de Gete, de Demer en de Dijle zijn erfgoed. In het kader van Valleien vertellen is dat erfgoed bewaard in de vorm van interviews. Die interviews zijn de basis voor een podcastreeks: één podcastaflevering per vallei. Vanaf begin augustus kan je de eerste twee afleveringen beluisteren.
Beeld: Droombeeld Getevallei 'natuurinclusieve landbouw', Strategisch Project Getestreek, 2017.
Landschapsbiografie
Een landschap kan je lezen als een biografie met vele lagen. Voor wie niet genoeg krijgt van de valleigeschiedenis, verschijnt in juni 2026 een landschapsbiografie van de valleien van de Gete, de Demer en de Dijle. Daarin brengen experten uit verschillende disciplines – archeologen, geografen en historici – hun inzichten samen.
De biografie beschrijft en analyseert de landschappen van voor de komst van de mens tot vandaag. En ze blikt op basis van de inzichten uit het verleden vooruit naar de toekomst.
Beeld: Weide de Kreithaag. Heemkring 't Hoefyser Rijmenam. Archief ADW.
